Ekinox Computer

İşlemciler Nasıl Çalışır?

Mantık Kapıları ve Boolean Mantığı
Hangi işlemciyi kullanırsanız kullanın çalışma prensibi aynıdır: Bir işlemci elektriksel sinyalleri 0 ve 1 (ikili sistemle çalışan bilgisayarlarımız için anlamlı olan tek değerler) şeklinde alır ve verilen komuta göre bunları değiştirerek sonucu yine 0′lardan ve 1′lerden oluşan çıktılar halinde verir. Sinyal yollandığı zaman ilgili hatta bulunan voltaj o sinyalin değerini verir. Örneğin 3.3 voltla çalışan bir sistemde 3.3 voltluk bir sinyal 1, 0 voltluk bir sinyal de 0 değerini üretir.
İşlemciler aldıkları sinyallere göre karar verip çıktı oluştururlar. Karar verme işlemi her biri en az bir transistörden oluşan mantık kapılarında yapılır. Transistörler, girişlerine uygulanan akım kombinasyolarına göre devreyi açıp kapayabilen ve bu sayede de elektronik bir anahtar görevi gören yarıiletken devre elemanlarıdır. Modern işlemcilerde bu transistörlerden milyonlarca tanesi aynı anda çalışarak çok karmaşık mantık hesaplarını yapabilirler. Mantık kapıları karar verirken (yani akımın geçip geçmeyeceğini belirlerken) Boolean Mantığı’nı kullanırlar. Temel Boolean operatörleri AND (ve), OR (veya) ve NOT’tır (değil). Bu temel operatörlerle birlikte bunların değişik kombinasyonları kullanılır, NAND (not AND) gibi.
Bir AND kapısının 1 değerini verebilmesi (yani akımı iletebilmesi için) iki girişindeki değerin de 1 olması (yani iki girişinde de akım olması) gerekir. Aksi takdirde 0 değerini verecek; yani akımı iletmeyecektir. OR kapısında ise akımın iletilmesi için girişlerin ikisinde de akım olmalı veya ikisinde de akım olmamalıdır. NOT kapısı ise girşindeki değerin terisini çıkışına verir.

OR Kapısı

A B Q 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1

AND Kapısı
A B Q 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1

NOT Kapısı
A Q 0 1 1 0

NAND kapıları çok kullanışlıdır, çünkü bu kapılar sadece iki transistör kullanarak üç transistörlü AND kapılarından daha fazla işlevsellik sağlarlar.
NAND Kapısı
A B Q 0 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0

Bunların yanında NOR (not OR), XOR (eXclusive OR) ve XNOR (eXclusive not OR) gibi değişik kapıların değişik kombinasyonlarından oluşan ve çok daha farklı aritmetik ve mantık işlemleri için kullanılan kapılar vardır.
Bu mantık kapıları dijital anahtarlarla beraber çalışırlar. Oda boyutundaki bilgisayarların zamanında bunlar bildiğimiz fiziksel anahtarlardı fakat günümüzde MOSFET (Metal-Oxide Semiconductor Field-Effect Transistor) denen bir çeşit transistör kullanılır. Bu transistörün basit ama hayati öneme sahip bir görevi vardır: Voltaj uygulandığında devreyi açarak veya kapatarak tepki verir. Genel olarak kullanılan MOSFET türü, üst sınırda veya ona yakın voltaja sebep olan bir akım uygulandığında devreyi açar, uygulanan voltaj 0′a yaklaşınca da devreyi kapatır. Bir programın verdiği komutlara göre milyonlarca MOSFET aynı anda çalışarak gerekli sonucu bulmak için akımı gerekli mantık kapılarına yönlendirir. Her mantık kapısı bir veya daha fazla transistör içerir ve her transistör akımı öyle kontrol eder ki, sonuçta devre kapalıyken açılır, açıkken kapanır veya mevcut durumunu korur.

AND ve OR kapılarının şemalarına bakarak nasıl çalıştıkları hakkında fikir sahibi olabiliriz. Bu iki kapıda iki sinyal alıp onlardan bir sinyal üretir. AND kapısından akım geçmesi için girişlerine uygulanan sinyallerinin ikisinin düşük de voltajlı (0) veya ikisinin de yüksek voltajlı (1) olması gerekir. OR kapısında ise giriş sinyallerinden birinin değerinin 1 olması yeterlidir akımın geçmesi için.
Her girişteki elektrik akışını o girişin transistörü belirler. Bu transistörler devrelerden bağımsız ayrı elemanlar değillerdir. Çok miktarda transistör yarı-iletken bir maddenin (çoğu zaman silikonun) üzerine yerleştirilip kablolar ve dış bağlantılar olmadan birbirine bağlanır. Bu yapılara entegre devre denir ve ancak bu entegre devreler sayesinde karmaşık mikroişlemci tasarımları yapılabilir.
Güncel işlemciler mikroskobik boyuttaki transistörlerin dirençler, kondansatörler ve diyotlarla bir araya getirilmesinden oluşan milyonlarca karmaşık mantık kapısından oluşur. Mantık kapıları entegre devreleri oluştururken entegre devreler de elektronik sistemleri oluşturur.

CISC ve RISC Kavramları
Yıllar geçtikçe iki işlemci ailesi piyasaya hakim olmaya başladı: Intel Pentium ve Motorola PowerPC. Bu iki işlemci aynı zamanda uzun yıllar boyunca kullanılacak ve günümüze kadar değişmeyecek iki farklı mimariye sahiplerdi.
CISC (Complex Instruction Set Computer), geleneksel bilgisayar mimarisidir. İşlemci kendi üzerinde bulunan microcode adlı minyatür bir yazılımı kullanarak komut setlerini çalıştırır. Bu sayede komut setleri değişik uzunluklarda olabilir ve bütün adresleme modellerini kullanabilirler. Bunun dezavantajı çalışmak için daha karmaşık bir devre tasarımına ihtiyaç duyulmasıdır.
İşlemci üreticileri daha komlpleks (ve güçlü) işlemciler üretmek için sürekli daha büyük komut setleri kullandılar. 1974 yılında IBM’den John Cocke bir çipin daha az komutla çalışabilmesi gerektiğini düşündü ve ortaya sadece sınırlı sayıda komut setleri kullanabilen RISC (Reduced Instruction Set Computer) mimarisi çıktı. Bu mimaride komutların uzunluğu sabittir ve bu yüzden de direk olmayan adresleme modu kullanılamaz. Sadece tek bir saat döngüsünde veya daha az sürede çalıştırabilecek komutlar işleme konabilir. RISC işlemcilerin en büyük avantajları komutları çok çabuk işleyebilmeleridir çünkü bu mimaride komutlar çok basittir. Bu sayede RISC işlemcileri tasarlayıp üretmek daha ucuzdur, çünkü bu basit komutlar için daha az transistör ve daha basit devreler gerekir.
En Basit Haliyle Bir İşlemci

* Execution Unit (Core=Çekirdek): Bu ünite komutları çalıştırır ve pipeline (işhattı) denen yollarla beslenip tamsayıları kullanarak okuma, değiştirme ve komut çalıştırma işlemlerini yapar. Artimetik hesaplamalar için ALU (Arithmetic and Logic Unit) denen aritmetik ve mantık üniteleri kullanılır, ALU için işlemcilerin yapıtaşıdır diyebiliriz.

* Branch Predictor: Bu ünite bir program çalışırken başka bir satıra atlayacağı zaman hangi satırların işleme konacağını tahmin etmeye çalışarak Prefetch (komutların bellekten ne zaman çağrılacağına karar verir ve komutları Decode ünitesine doğru sırayla gönderir) ve Decode (bu ünite de kompleks makina dili komutlarını ALU’nun ve registerların kullanabileceği basit komutlara dönüştürür) ünitelerine hız kazandırmaya çalışır.

* Floating Point Unit: Bu ünite tamsayı olmayan floating point (kayar nokta) hesaplamalarından sorumludur

* L1 Cache: İşlemci için önbellek. Önemli kodlar ve veriler bellekten buraya kopyalanır ve işlemci bunlara daha hızlı ulaşabilir. Kodlar için olan Code ve veriler için olan Data cache olmak üzere ikiye ayrılır. Güncel işlemcilerde L2 (Level 2, 2. seviye) önbellek de bulunur. Önceleri L2 önbellek anakartta bulunurdu. Daha sonra slot işlemciler ortaya çıktı ve işlemci çekirdeğinin de üzerinde bulunduğu kartuj şeklindeki paketlerde önbellek çekirdeğin dışında ama işlemciyle aynı yapıda kullanılmaya başlandı. Bu kısa geçiş döneminden sonraysa önbellek işlemci çekirdeklerine entegre edildi.

* BUS Interface: İşlemciye veri kod karışımını geitirir, bunları ayırarak işlemcinin ünitelerinin kullanmasını sağlar ve sonuçları tekrar birleştirerek dışarı yollar. Bu arayüzün genişliği işlemcinin adresleyebileceği hafızayı belirler. Örneğin 32 bitlik hafıza genişliğine sahip bir işlemci 232 byte (4 GB) hafızayı adresleyebilir ve bu hafızadan aynı anda 32 bit üzerinde işlem yapabilir. Günümüzde masaüstü pazarına 32 bitlik işlemciler hakimken sunucu uygulamarı ve bilimsel çalışmalar için de 64 bitlik işlemciler yaygın olarak kullanılır.

Bir işlemcideki bütün elemalar saat vuruşlarıyla çalışır. Saat hızı bir işlemcinin saniyede ne kadar çevrim yapabileceğini belirler. 200 MHz saat hızı 200 MHz olan bir işlemci kendi içinde saniyede 200 çevrim yapabilir. Her çevrimde işlemcinin ne kadar işlem yapabileceği işlemcinin yapısına göre değişir. Bu saat vuruşları anakart üzerindeki Clock Generator denen yongayla üretilir. Bu yonganın içinde çok hassas kristaller vardır. Bu kristallerin titreşimleri saat vuruşlarını oluşturur.
Program Counter (PC) denen birim içinde çalıştırılacak bir sonraki komutun hafızadaki adresini bulundurur. Bu komutun çalıştırılma zamanı geldiğinde kontrol ünitesi komutu işlenmek üzere hafızadan alır ve işlemci üzerindeki Instruction Register denen bölüme işlenmek üzere aktarır. Yazmaç da diyebileceğimiz registerlar hafızadan verilerin veya kodların yazılabildiği geçici saklama alanlarıdır. İçindeki adresi gerekli yazmaca aktaran PC daha sonra bir arttırılır ve bir sonraki komutun zamanı geldiğinde Instruction Register’a aktarılmak üzere hazırda beklemesi sağlanır.
Komut işlendikten sonra hesaplamayı yapan birim Status Register (SC) denen yazmacın değerini değiştirir, bu yazmaçta bir önceki işlemin sonucu saklıdır. Kontrol ünitesi bu yazmaçtaki değeri kullanarak sonuca göre gerekli komutları çalıştırabilir.
Bu okuduklarınızın tamamı komutun uzunluğuna ve işlemcinin mimarisine göre bir veya daha fazla saat vuruşunda yapılabilir.

Makina Dili
Bir işlemcinin yaptığı işleri temelde üçe ayırabiliriz:
– Bir işlemci ALU’sunu veya FPU’sunu kullanarak tamsayılarla ve ondalık sayılarla matematiksel işlemleri yapabilir
– Verileri bir bellek alanından diğerine hareket ettirebilir.
– Verdiği karara göre bir programın farklı bir satırına atlayıp yeni bir komut çalıştırabilir.
Bir programcının rahatlıkla anlayabileceği gibi bu üç temel işlem bir programı çalıştırmak için yeterlidir. işlemciler komutları bizim yazdıklarımızdan çok daha farklı bir şekilde algılarlar. Bir komut bit (binary digit, 0 veya 1 değerini alabilen ikili sistemdeki basamaklar) dizilerinden oluşur fakat bu bit dizilerini akılda tutmak çok zordur. Bu yüzden komutlar bit dizileri yerine kısa kelimelerle ifade edilir ve bu kelimelerden oluşan dile Assembly Dili denir. Bir assembler bu kelimeleri bit dizilerine çevirerek işlemcinin anlayabileceği şekilde hafızaya yerleştirir. Komutlara örnek verelim:

* LOADA mem  bellek adresini A yazmacına yükle
* LOADB mem – bellek adresini B yazmacına yükle
* CONB con  B yazmacına sabit bir değer ata
* SAVEB mem  B yazmacını bellek adresine kaydet
* SAVEC mem – C yazmacını bellek adresine kaydet
* ADD  A ile B’yi toplayıp sonucu C’ye kaydet
* SUB  A’dan B’yi çıkartıp sonucu C’ye kaydet
* MUL  A ile B’yi çarpıp sonucu C’ye kaydet
* DIV  A’yı B’ye bölüp sonucu C’ye kaydet
* COM  A ile B’yi karşılaşıtırıp sonucu teste kaydet
* JUMP addr  adrese atla
* JEQ addr  eşitse adrese atla
* JNEQ addr  eşit değilse adrese atla
* JG addr  büyükse adrese atla
* JGE addr  büyük veya eşitse adrese atla
* JL addr  küçükse adrese atla
* JLE addr  küçük veya eşitse adrese atla
* STOP  işlemi durdur

Şimdi aşağıdaki C kodlarının assembly diline derlendikten sonra neye benzediklerine bakalım.
a=1;
f=1;
while (a <= 5)
{
f = f * a;
a = a + 1;
}
C bilmeyenler için kısaca anlatmakta fayda var: a değişkeni 5 olana kadar her seferinde bir arttırılarak f değişkeninin değeriyle çarpılıyor ve f değişkeninin değeri 5 faktöryel oluyor. Küme parantezleri içindeki while döngüsü bittikten sonra parantez içindeki koşul tekrar kontrol ediliyor ve doğru olduğu sürece döngü tekrar tekrar işleme konuyor.
Bir C derleyicisi bu kodları assembly diline çevirir. RAM’in 128, assembly programını barındıran ROM’un da 0 numaralı hafıza adresinden başladığını varsayarsak işemcimiz için yukarıdaki C kodları aşağıdaki şekilde görünür:
// adres 128′deki a’yı al
// adres 129′daki f’i al
0 CONB 1 // a=1;
1 SAVEB 128
2 CONB 1 // f=1;
3 SAVEB 129
4 LOADA 128 // a>5 ise 17′ye atla
5 CONB 5
6 COM
7 JG 17
8 LOADA 129 // f=f*a;
9 LOADB 128
10 MUL
11 SAVEC 129
12 LOADA 128 // a=a+1;
13 CONB 1
14 ADD
15 SAVEC 128
16 JUMP 4 // 4. satırdaki if koşuluna geri dön
17 STOP
Şimdi bu komutların hafızada nasıl göründüğüne bakalım. Bütün komutlar ikili sistemdeki sayılarla gösterilmeli. Bunun için her komuta opcode denen bir numara verilir:

* LOADA – 1
* LOADB – 2
* CONB – 3
* SAVEB – 4
* SAVEC mem – 5
* ADD – 6
* SUB – 7
* MUL – 8
* DIV – 9
* COM – 10
* JUMP addr – 11
* JEQ addr – 12
* JNEQ addr – 13
* JG addr – 14
* JGE addr – 15
* JL addr – 16
* JLE addr – 17
* STOP – 18

Programımız ROM’da şöyle gözükür:
// adres 128′deki a’yı al
// adres 129′daki f’i al
Addr opcode/value
0 3 // CONB 1
1 1
2 4 // SAVEB 128
3 128
4 3 // CONB 1
5 1
6 4 // SAVEB 129
7 129
8 1 // LOADA 128
9 128
10 3 // CONB 5
11 5
12 10 // COM
13 14 // JG 17
14 31
15 1 // LOADA 129
16 129
17 2 // LOADB 128
18 128
19 8 // MUL
20 5 // SAVEC 129
21 129
22 1 // LOADA 128
23 128
24 3 // CONB 1
25 1
26 6 // ADD
27 5 // SAVEC 128
28 128
29 11 // JUMP 4
30 8
31 18 // STOP
Gördüğünüz gibi C’de 7 satır tutan kod assemblyde 17 satıra çıktı ve ROM’da 31 byte kapladı. Instruction Decoder (komut çözücü, bir önceki başlıkta bahsettiğimiz Decode ünitesi), opcedeları alarak işlemcinin içindeki değişik bileşenleri harekte geçirecek elektriksel sinyallere dönüştürür.

Üretim
İlk işlemciler valflar, ayrık transistörler ve çok kısıtlı bir şekilde entegre edilebilmiş devrelerden oluşuyordu fakat günümüz işlemcileri tek bir silikon yonga üzerine sığabiliyorlar. Çip üretiminde temel madde bir yarıiletken olan silikondur. Üretim sırasında çeşitli işlemler yapılır. Önce silicon ignot denen ilindirik bir yapı üretilir. Bunun hammaddesi saflaştırılmış silikondan elde edilen bir çeşit kristaldir. Daha sonra bu silindirik yapı ince ince dilimlenerek wafer denen dairesel tabakalar oluşturulur. Wafer tabakaları yüzeyleri ayna gibi olana kadar cilalanır. Çipler bu wafer tabakaları üzerinde oluşturulur. Aşağıdaki resimde bir wafer tabakasıyla üzerindeki çipleri görebilirsiniz.

Bios Nedir?

27) Proxy sunucusu ne işe yarar ve kullanmam gerekli midir? Proxy, web tarayıcısı gibi istemci uygulamalar ile gerçek bir sunucu arasında duran bir sunucudur ve yazılım ve/veya donanım tabanlı olabilir. Genellikle, işyeri ağlarında ya da servis sağlayıcılar tarafından kullanılır. Gerçek sunucuya yapılan talepleri proxy değerlendirir ve bu talepleri yerine getirmeye çalışır. Talebi kendisi karşılayamazsa, gerçek sunucuya iletir. Proxy sunucuların iki temel işlevinden ilki talep edilen dosyaları önbelleğe (cache) alarak sayfa indirilmesindeki performansı artırmaktır. Diğeri ise bazı web sitelerine erişimi engellemektir. Kısacası, Proxy sunucular performans artışı sağlarken erişim kısıtlaması getirebileceği için karar size kalıyor.

28) Ben ses kayıt edebilen ve çalabilen bir program arıyorum. Size dbpoweramp isimli programı rahatça önerebiliriz
(www.dbpoweramp.com/dmc.htm). Bu program, pek çok ses formatını birbirine dönüştürebiliyor ve çeşitli ses kaynaklarından (line in, mikrofon, vs.) kayıt yapabiliyor. Bu sitedeki Auxiliary Input addon’unu da indirmeyi unutmayın. Müzik dosyalarını çalmak için, dBpowerAMP Audio Player’ını (www. dbpoweramp.com/dbpoweramp.htm) ya da WinAMP’ı (www.winamp.com) kullanabilirsiniz.

29) Tüm masaüstümün ya da sadece bazı pencereleri Mpeg/Avi formatında kaydetmek istiyorum. Monitörden AVI formatında görüntü kaydetmek için HyperCam isimli programı kullanabilirsiniz. Bu programı www.hyperionics.com adresinde bulabilirsiniz. Program shareware’dir; böylece bir süre deneyebilirsiniz.

30) Bilgisayanmdaki farklı MpegAvi uzantılı filmleri birleştirmek istiyorum. Bunun için hangi yazılımı kullanabilirim? Mpeg dosyalarını birleştirmek için Camel MPegJoin isimli programı kullanabilirsiniz. Bu programı çekebileceğiniz adres şu: member.newsguy.com/theprof

31) Web sitemde menü düğmelerinin üzerine gidildiğinde rengin değişmesini İstiyorum. Bunu nasıl yaparım? Bunun için JavaScript, Flash, DHTML gibi pek çok farklı teknik kullanılabilir:, www.webteknikleri.com adresinde bu konuyla ilgili yazılar bulabilirsiniz. Daha kolay bir yol, gereken kodu görsel olarak üretebileceğiniz araçları kullanmaktır. Bu araçlar arasında JavaScript kullanarak renk değiştiren düğmeler hazırlayabileceğiniz ve ücretsiz olan Mouseover Button Wizard (www.mobw.net) sayılabilir. Dreamweaver, FrontPage ya da Fireworks gibi web geliştirme araçlarında da bu özellik yerleşik olarak bulunmaktadır.

32) Bazı AVI dosyalarını Media Player ile açmaya çalıştığımda, codec sunucusuna bağlanmaya çalışıyor ve bağlansa bile dosya türünün desteklenmediği mesajını veriyor. Filmi arkadaşımın sisteminde izleyebilmiştim. Sorun nedir ve nasıl çözebilirim? Windows Media Player bazı açık kaynak kodlu, özellikle de Mpeg4 varyantı codec bileşenlerini desteklememe eğilimi gösterdiğinden, sözkonusu AVI dosyalarını çalıştırmaz. Bunu yapmak için ilk olarak AVI dosyası üzerine sağ tuşla tıklayarak özelliklerine gözatın ve hangi codec bileşeni ile kodlandığını öğrenin. Daha sonra bir arama motorunda codec ismini aratabilir ve sisteminize kurabilirsiniz.

33) İnternet’e nasıl daha hızlı bağlanabilirim? Su anda birçoğumuzun kullandığı 56K modemler dışında, Türkiye’de İnternet’e daha hızlı bağlanmanızı sağlayan seçenekler var. Kiralık hat, maliyetleri nedeniyle ev kullanıcısına uygun olmadığını belirtelim. Kablo TV , ADSL, uydu ve ISDN üzerinden hızlı İnternet’e sahip olmak mümkün.

34) ADSL üzerinden İnternet’e bağlanmak için ne yapmalıyım? ADSL teknolojisiyle İnternet’e bağlanmak için abone.ttnet.net.tr /adsl adresinden, bulunduğunuz yerde Türk Telekom’un ADSL hizmeti verip vermediğini kontrol edin. Bulunduğunuz yerde ADSL hizmeti veriliyorsa bile, ‘port’lar dolu olduğu için Türk Telekom’dan beklemeniz gerektiği cevabını alacaksınız. Kısacası bos port bulmak çölde kutup ayısı avlaya benziyor.
2002 yılı başında, Türk Telekom’dan 2 milyon ADSL port’u açılacağı duyurulmasına rağmen, henüz bu konuda bir gelişme yok.

35) ISDN nedir? ISDN, Integrated Services Digital Network kelimelerin baş harflerinden oluşmuş bir kısaltmadır. ISDN ile ses, görüntü ve veriler sayısal olarak birleştirilip aynı hat üzerinde taşınması sağlanır. Tasıma işlemi sayısal olarak yapıldığı için hata oranı düşük, ama kaliteli bir iletişim yöntemi olarak tanımlayabiliriz. Türk Telekom’un ISDNBRI ve ISDN PA olmak üzere iki farklı ISDN hizmeti var. ISDN Basic Rate Interface, 2 adet 64 Kbit’lik bilgi kanalı içerir. ISDN Primary Access’deyse, her biri 64 Kbit’lik olan
30 bilgi kanalı bulunuyor. ISDNBA, evlerin ve küçük ofislerin İnternet’e hızlı ve sorunsuz bağlanması için kullanılabilir. Ama öncelikle, www.telekom.gov.tr/lsdn/isdnprefix.html adresinden bağlı bulunduğunuz telefon santralinin ISDN desteğinin olup olmadığını kontrol etmeniz gerekiyor.

36) Uydu ile İnternet’e bağlanmak iyi bir çözüm mü?
1998 yılında, Türkiye’ye ilk defa getirilen uydu sistemlerini test etmiştik. Testlerimizde bu sistemle saniyede 400 Kbit’lik hıza ulaşmıştık. Uydu sistemi, dosya indirmede çok işe yaramasına karşın, yasal düzenleme gereği PC’nizden İnternet’e giden bilgiyi 56K modemle iletmeniz gerekiyor. Bu da, sizin modem ve telefon hattından kurtulmanızı engelliyor. Birkaç ay içinde, yasaların değişmesiyle İnternet’e giden ve İnternet’ten gelen bilgiyi uyduyla taşımak mümkün olabilecek. Bu tür sistemlerin, ADSL ve KabloNet olmayan her yerde kullanılması da hızlı internet isteyenleri memnun edecek bir gelişme.

37) Yüklediğim bir yazılımı kaldırırken hata veriyor ve ne yapsam Program Ekle/Kaldır listesinden silemiyorum. Yazılımları kaldırılırken bu gibi hataların oluşmasının nedeni kayıt defterindeki yanlış girişler, yazılımın kurulum kayıt dosyasının okunamaması ya da veri kaybı olabilir. Registry ayarlarından bu yazılıma ait girişi kaldırmak mümkün olsa da, System Mechanic (www.iolo.com) gibi bu işi yapabilecek yazılımları kullanmak daha güvenli bir seçenektir, ilk olarak yazılımın bulunduğu klasörü silin. Sonra da System Mechanic’in System sekmesi altındaki Remove Invalid Uninstall Information ile geçersiz girişleri kaldırabilirsiniz.

38) Arşivimde farklı codec bileşenleri ile kodlanmış Avı dosyalarım var. Hepsinin aynı formata çevirmek istiyorum. FlaskMpeg ile bunu yapabilir miyim? FlaskMpeg, adından de belli olduğu gibi MpegAvi kodlaması için tasarlandığından, AVI dosyalarını yeniden kodlama konusunda çok işinize yaramayacaktır. Farklı codec kodlamasına sahip AVI dosyalarını yeniden kodlamak için birçok yazılım bulunsa da, VirtualDub isimli aracı kullanmanızı tavsiye ederim. www.virtualdub.org adresinden en son sürümünü indirebileceğiniz bu yazılım, AVI formatının yanında Mpeg1 (.mpeg; .dat; .mpv gibi) dosyalarını da işleyebilir. FileOpen video file altından filmi seçtikten sonra Video ve Audio sekmeleri altından sıkıştırmada kullanılacak codec seçimi ve gerekli ayarları yapmalısınız. Sou olarak yine File sekmesi altından save as AVI ile kodlamaya başlayabilirsiniz.

39) Web sitemi arama motorlarına kaydetmek istiyorum. Her birine ayrı kayıt yaptırmak ömür törpüsü. Bu işi en kolay nasıl yapabilirim? Bu işi profesyonel olarak yapan firmalar olsa da, genelde ücret talep ederler, işe web sitenizi www.altavista.com’a kaydetmekle başlayın. Kayıt işleminin sonunda, sayfada Featured Sponsor başlığının alt bölümünde ’25+ Search Fngines FREE!’ isimli bir buton göreceksiniz. Bu linki kullanarak www.ineedhits.com sitesinden web sitenizi belli başlı tüm arama motorlarına ücretsiz kayıt ettirebilirsiniz.

40) Mpeg dosyalarım AVI’ye çevirmek İstiyorum. Ne gibi araçlara ihtiyacım var? Bu işlem için en yaygın kullanılan ve en uygun yazılım FlaskMpeg’dir. http://go,to/flaskmpeg adresinden indirebileceğiniz bu kodlama aracı ile Mpeg dosyalarını AVI formatına çevirebilirsiniz. Yapmanız gereken tek şey Öpen sekmesi altından kodlamak istediğiniz Mpeg dosyasını seçip, Select Output Format altından AVI Output seçeneğini işaretleyin. Bu seçeneğin hemen altında bulunan Select Output Modüle ile codec bileşenini seçebilir ve ses kodlama ayarlarını değiştirebilirsiniz. FalskMpeg, sisteminizde yüklü olan tüm codec bileşenlerini kullanarak kodlama yapabileceği için, seçenek yelpazesi oldukça genişleyebilir.

41) Warez sitelerindeki popup’ları yüzünden bayılmak üzereyim. Bu sayfaların açılmasını nasıl engellerim? Bunun iki yolu var. tiki bu küçük reklam canavarlarını açmamak ya da otomatik olarak kapatmak için kullanılan yazılımlar. Bunlar arasında Popup Killer AdsGone (www.adsonegone.com), PopupDummy!,
(www.dummysoftware.com) ve AdDelete (www.addeleie.com) sayılabilir, ikincisi de lE’nin internet ayarları üzerinden engellenecek sitelerin adreslerini elle girmek. Bunun içinse Araçlar-İnternet Seçenekleri allından Sınırlanmış Siteler’e girin. Burada popup sitelerinin adreslerini girdiğinizde bir daha sizi rahatsız edemeyeceklerdir.

42) Türkçe ses sentezi yapabilen, bir başka deyişle Türkçe okuyan bir yazılım arıyorum. Nereye bakmalıyım? Bu işi yapabilen bazı yazılımlar olsa da, her zaman mükemmel diksiyon beklemek hayal kırıklığı yaratabilir. Diksiyonu bozuk ama sayıları mükemmel okuyan Voice isimli küçük bir yazılımı www.tahribat.com adresinden indirebilirsiniz. Türkçe ses sentezleme üzerine daha profesyonel örneklerden biri olan Geveze ise www.gvz.com.tr adresindedir. Geveze ücretsiz olmasa da, sitede bir deneme sürüşü yapmak mümkün.

43) Windows 98 kurulum CD’sinin içeriğini sabit diske kopyalayarak kurulum yapabiliyorum. Windows XP’yi sabit disk üzerinden kurmam mümkün mü? Evet bunu yapmak olasılık dahilinde, ilk olarak Windows XP kurulum CD’si içindeki İ386 klasörünü sabit diske kopyalamakla işe başlayın. Daha sonra sistemi Windows 98 başlangıç menüsünden DOS komut satırına düşecek şekilde açın. I386 klasörüne geçerek winnt32.exe yazın ve enter’a basın. Windows XP Setup başladığında, sizden sistem dosyalarının bulunduğu klasör ismini isteyecektir. Bu satırda I386 klasörünün yerini (C:i386 gibi) belirtip devam ettiğinizde, kurulum başlayacaktır. Sabit disk üzerinden yapılan kurulumların bir diğer avantajı da daha kısa sürmeleridir.

44) İkiye bölünmüş sabit diskimdeki C: sürücüsünde Windows 98 kuruluydu. Daha sonra Windows XP’yi D: sürücüsüne kurdum sonradan 98′i elle sildim. Sistemi başlattığımda benden olmayan Windows 98 ile XP arasında seçim yapmam isteniyor. Bundan nasıl kurtulurum? Bu oldukça kolay. Bilgisayarım simgesi üzerine sağ tuşla tıklayın ve Özellikler’e girin. Gelişmiş sekmesi altındaki Açılış ve Kurtarma butonunu tıklayın. Açılan pencerede Sistem Açılışı altında Düzenle seçeneğini göreceksiniz. Bu butonu tıkladığınızda Notepad ile boot.ini dosyası açılacaktır. Burada Windows 98 ile ilgili satırı silerseniz, sistemi başlattığınızda işletim sistemi seçimi yapma ekranının belirmediğini göreceksiniz. Dikkat! Boot.ini dosyasını bozarsanız, sisteminiz açılmayabilir.

45) Sistemimde Windows 98 ve Süse Linux kullanıyorum. Linux’u kurarken LlLO’yu MBR’ye yazdırmıştım. Linux’u kaldıracak olsam MBR’yi eski haline nasıl getirebilirim? Sistemi Windows 98′den açarak F8 ile başlangıç seçeneklerine girin ve DOS komut satırına geçin. Fdisk /mbr yazarak Enter’a bastığınızda MBR eski haline gelecek ve sistem eskiden olduğu gibi Windows 98 ile açılmaya başlayacaktır.

46) Bir CD’ye dosyalarımı yedeklemistim. CD yazdıktan sonra hala bos yer olduğundan, daha sonra üzerine başka dosyalar da kopyaladım. Fakat CDROM | sadece ikinci partide yazdığım dosyaları görüyor. Eski dosyalara ulaşmak için ne yapmalıyım? Görünüşe göre CD üzerinde birden fazla ya da farklı formatta ‘track’ler oluştuğu için CDROM sadece son yazılanı görüyor. Windows Explorer altından ilk yazılan dosyalara ulaşmak imkansızdır. Bu dosyaları görmek ve kopyalamak için üçtincü parti bir yazılıma ihtiyacınız var. Bu yazılımlar arasında (www.isobuster.com) ISOBuster’ı tavsiye edebiliriz. Hatalı ya da yanlış formatta yazılmış multisession CD’lerin içindeki tüm veriye erişim sağlayan bu küçük yazılımı www.isobuster.com adresinden indirebilirsiniz.

47) Web sitemde kullanmak için hareketli gif dosyaları yaratmak istiyorum. Bunu nasıl yapabilirim? Hareketli gif hazırlamak için en kullanışlı yazılımlardan biri Ulead Gif Animator 5.0′dır. www.ulead.com adresinden indirebileceğiniz bu yazılım, sadece hareketli gif hazırlamakla sınırlı değil. Bu araçla düzenlenebilecek ve web sayfalarında kullanılabilecek animasyonlar için desteklenen biçimler arasında exe dosyaları, avi ve Flash da bulunuyor.

48) MP3 dosyalarımı düzenlemek (Kesmek, yapıştırmak ve islemek) istiyorum. Bunu MP3 dosyalarını wav ya da başka formata çevirmeden nasıl yapabilirim? MP3 kodlama ve çalma yeterliliği olan bir ses işleme yazılımına ihtiyacınız var. Bu yazılımlara en güzel örneklerden biri Sonic Foundry Soundforge
5.0 olacaktır. Soundforge 5.0 ile açtığınız ve düzenlediğiniz MP3 dosyalarını istediğiniz hemen her formatta (.mov, .iff, .pca, .wav, .rm, .asf, .pca gibi) kaydetmeniz mümkün olacaktır. Yazılımı www.sonicfoundry.com adresinden indirebilirsiniz.

49) Windows XP’nin hata raporlama özelliğinden bezdim. Hemen her program hatasında acılan bu pencereyi nasıl sayısal cennete yollarım? Microsoft’un bu çok tartışılan aracı, Internet’e her zaman bağlı olmayan sistemlerde çok işe yaramadığı gibi, sıkıcı olabiliyor. Hata raporlamayı kapatmak için Bilgisayarım simgesi üzerine sağ tıklayarak Properties’e girin. Buradaki seçenekler arasında Advanced’i seçtiği nizde geçilen pencerenin sağ alt bölümünde Error Reporting butonunu göreceksiniz. Butonu tıkladığınızda karşınıza çıkacak seçeneklerden ‘Disable error reporting’i seçerek Apply’ı tıkladığınızda sorun kalmayacaktır.

50) Şu anda bir CD yazıcım yok. Elimdeki CD’leri daha sonra yine CD’ye kopyalamak üzere sabit diskimde saklamak istiyorum. Fakat kopyaladığım onca dosya ve klasörle uğraşmak istemiyor, hatta isin içinden çıkamaz hale gelmekten çekiniyorum. Ne yapmalıyım? Elinizde bir CD yazıcı olmasa bile, Ahead Nero (www.ahead.com) ya da Easy CD Creator gibi yazılımlar bu konuda çok işinize yarayacaktır. Bu yazılımlarda CD kopyalamayı seçtiğinizde, CD’yi sabit diske tek parça bir ‘image’ dosyası olarak kopyalayabilirsiniz. Bu yolla hem dosya sayısı azalacak, hem de image dosyalarını istediğiniz bir zaman kolaylıkla CD’ye aktarabileceksiniz. Eğer bu image dosyalarının içeriğini değiştirmek ya da içinden bir dosya almak isterseniz, 46. çözümde adı geçen IsoBuster yazılımını kullanabilirsiniz.

51) Üç ayrı USB cihazı aynı anda Sallanmak istiyorum ama anakaramda sadece iki port var. Ne yapabilirim? Anakartlarm çoğunda, harici port ya da çoğaltıcı ile USB port sayısını
127′ye kadar çıkarabilirsiniz. Eğer anakartınızla beraber kasaya monte edebileceğiniz portlar gelmediyse, satın almak zorundasınız. Kart üzerinde genelde USB genişlemesi için belirlenmiş ‘pin’ler, yanında küçük bir ibare ile bulunur. Yine de herhangi bir hata olasılığına karşı, anakart kullanma kılavuzunda bulunan pin haritasından yararlanmalısınız. Doğru pin’lere bağladığınız harici USB portları, güç kaynağının da izin verdiği sayıda donanımı destekleyecektir. USB portu bulunan monitör gibi cihazlar ise kendi güç kaynaklarını kullandıkları için sisteme yük bindirmez.

52) Anakart BlOS’u üzerinde pynama yapılabildiğini (EPA logosunu değiştirmek gibi) biliyorum. Aynı şey GeForce ekran kartım için de geçerli midir? Anakart BlOS’ları gibi, ekran kartlarının da BlOS’ları üzerinde oynama yapmak mümkündür. Bunu için http://guru3d.com/xbios adresinden son sürümünü indirebileceğiniz NVIDIA BIOS Editör isimli aracı kullanabir lirsiniz
(Nvidia üretimi BlOS’lar için geçerli). Dikkat! BIOS editörü yazılımları kullanırken bilmediğiniz ayarlara dokunmayın. Ekran kartının BlOS’unu bozmak istemiyorsanız tabii.

53) Windows XP kullanıyorum. Birkaç yazılımı sıkıştırılmış bir dosyada toplayıp, gerektiğinde tek tıkla kurmak istiyorum. Bunu nasıl yapabilirim? Başlat altından Çalıştır’a gelin ve satıra ‘iexpress.exe’ yazın. Enter’a bastığınızda açılan IExpress 2.0 ile kendi kurulum dosyanızı yaratabilirsiniz. Sihirbazdaki adımları izleyip, size uygun olanlarını seçerek işlemi bitirdiğinizde bir .exe dosyası yaratılacaktır. Çalıştırmak içinse dosyayı çift tıklamak yeterlidir.

54) AMD işlemci ve Windows XP kullanıyorum. Genelde gündüz saatlerinde bilgisayarım hiç neden yokken kapanıyor. Sorunun herhangi bir yazılım ve işletim sistemi ile ilgisini kuramadım. Anakart BlOS’unda işlemci ısısı ile ilgili bölüme göz atmanızı öneririz. Bu bölümde işlemci belirli bir sıcaklığı geçtiğinde uyarı ve sistemi kapatmayla ilgili seçenekler göreceksiniz. Eğer bu ısı değerleri düşükse
(55 derece gibi), özellikle sıcak günlerde işlemci yeterince soğutulamadığı için sistem kendini kapatacaktır. Isı değerlerini artırırsanız bu sorununuz geçici olarak çözülebilir. Kökten çözüm içinse kasayı ve işlemciyi daha iyi soğutmak için daha güçlü ya da ek fanlar kullanmanız gerekir. Yine de işlemcinizi 70 derece ısıda çalıştırmanızı tavsiye etmeyiz.

55) Eski ekran kartımla birlikte gelen WinFast DVD oynatıcı yazılım kullanıyorum. Yeni DVD sürücüm OEM olduğu ve paketten DVD oynatıcı çıkmadığı için WinFast kullanmaya devam ediyorum. Fakat seste sürekli bir hışırtı sözkonusu. Sürücü güncellemesi ve kablo değişimi sonrası sonuç fark etmiyor. Yeni ekran kartımın markası ve yonga seti eskisiyle aynı. Problem ne olabilir? Muhtemelen ekran kartınız MX100 serisinden. Yeni ekran kartınızın dahil olduğu seride (MX200 gibi) sorunu yaratan bu küçük ‘bug’ın sürücü güncellemesi ya da kablo değişimi ile çözülmesi mümkün değil. Bu tür ekran kartları için farklı bir ANSI yükseltmesi ve DVD oynatıcıya ihtiyacınız var. Diğer bir deyişle, daha yeni bir yazılım kullanmalısınız. Bu yazılımlar arasında WinFast DVD Player (www.leadtek.com) ve PowerDVD’nin (www.cyberlink.com) son sürümlerini sayabiliriz