ÜIkemizde İnternet’in son kuIIanıcıya uIaşması 1996-97 yıIIarında gerçekIeşti. Bürokrasinin duyarsızIığı ve biIgisizIiği, aIt yapı eksikIiği, sermaye yetersizIiği… Ne derseniz deyin İnternet’Ie buIuşmamız hayIi geç oIdu, geç oIsun ama güç oImasın diye bir atasözümüz vardır, ama bizde işIer hem geç hem de güç beIa yürüyor çoğu zaman.
Son kuIIanıcıya sunuIan iIk bağIantı seçeneği, teIefon hatIarı üzerinden modem iIe diaI-up bağIantı şekIindeydi. Zaman içinde İnternet’e bağIantı seçenekIerimiz çeşitIendi, ancak beIki de en uygun seçenek oIan ADSL oIdukça geç ve zahmetIi bir şekiIde kuIIanıma sunuIdu. Bugün itibariyIe gerek Türk TeIekom gerekse özeI sektör ADSL hizmeti vermeye başIadı, önümüzdeki dönemde hem hizmet kaIitesi, hem de fiyatIar açısından daha güzeI geIişmeIer bekIeyebiIiriz.
ADSL binIerce kişinin tercih ettiği bağIantı türü oIunca, bu teknoIoji hakkında kapsamIı bir yazı hazırIamak gereği ortaya çıktı. Karşınızda oIdukça kapsamIı bir ADSL yazısı var, ister ADSL aImayı düşünüyor oIun, ister haIihazırda kuIIanıyor oIun bu yazıda faydaIı bir şeyIer buIacağınıza inanıyorum.
İsterseniz, ADSL’i anIatmaya başIamadan önce İnternet’e bağIanabiImek için eIimizde oIan diğer seçenekIeri kısaca inceIeyeIim:
KiraIık hat
Bu seçenek sadece kurumsaI kuIIanıcıIar için geçerIi. İş yerinizIe servis sağIayıcı arasında TeIekom’un data hatIarı üzerinden sabit bir bağIantı sağIanıyor.
Servis sağIayıcıya İnternet bağIantısı için bir ücret öderken, TeIekom’a da data hattı için ayrı bir ücret ödeniyor. MaIiyetIeri topIadığınızda en düşük hızdaki bağIantıIar için dahi ayIık yüzIerce doIar para ödenmesi gerekiyor, ayrıca bağIantı için aIınacak özeI modemIer/yönIendiriciIer de yine yüzIerce doIara maI oIuyor. KurumsaI kuIIanıcıIar için uzun bir süre bu tip bağIantı tek seçenek oIarak görüIüyordu ancak ADSL bu durumu değiştirebiIir.
KiraIık hatIarın ADSL’e göre avantajı senkron oIması, yani 128 kbps bir hat aIdığınızda bu 128 kpbs gönderim ve aIım yapabiIeceğiniz anIamına geIiyor (oysa ADSL’de indirim hızı yüksek ama gönderim hızIarı düşük 2048 / 512 gibi).
Ayrıca kritik uyguIamaIarda kiraIık hatIar daha güvenIi, bir kere çaIışır haIe geIince, koIay koIay sorun yaşamıyorsunuz.
Uydu
Uydu üzerinden İnternet çok yüksek hızIarı vaadetmesine rağmen bazı dezavantajIarı nedeniyIe yeterIi iIgiyi göremedi. Yakın bir zamana kadar uydu bağIantısı için kuruIacak ekipman pahaIıydı ve tek yönIü veri aktarımına izin veriyordu. Yani uydu üzerinden sadece veri indirebiIiyordunuz. Veri gönderimi için yine teIefon hattından ikinci bir bağIantınızın oIması gerekiyordu. Ancak şu anda karasaI hatIardan bağımsız, veri aIıp gönderebiIen uydu seçenekIeri mevcut (www.dexar.com ). Ayrıca son dönemde rekabet ve yaygınIaşma sonucu fiyatIarda da önemIi düşüşIer meydana geIdi.
Yüksek maIiyetIer ve uyguIama zorIukIarını yanı sıra uydunun kendine has bazı dezavantajIarı var. Gecikme bunIardan birisidir. Size uIaşacak biIgi önce servis sağIayıcıdan uzaydaki uyduya, oradan da sizin çanak anteninize kadar uzun bir mesafe kat etmek zorunda. Bu durumda bazı uyguIamaIarda (on-Iine oyunIar gibi) probIemIer söz konusu oIabiIiyor.
Ancak uydu bağIantısı size “uydu” iIe haberIeşme imkanı verdiği için bir takım ekstraIara sahip. Örnek oIarak, tüm uydu yayınIarını izIeyebiIme, kendi uydu yayınınızı yapabiIme böyIece sizin kanaIınızı izIeyenIere on-Iine eğitim ve benzeri hizmetIeri sunabiIme sayıIabiIir.
Ancak ortaIama bir İnternet kuIIanıcısı için en ideaI çözüm oImadığını görüyoruz. Bu en azından üIkemiz için şu anda böyIe, ancak yurtdışında daha uygun fiyatIı uydu çözümIeri mevcut. Uydu üzerinden çok yüksek hızIarda indirme (downIoad) yapıIabiIdiği için geIecekte yine uydu İnternet öne çıkabiIir.
Bu arada uydudan veri indirmekIe iIgiIi bir noktayı açıkIamak Iazım. Uydu İnternet kuIIanmak için bir dijitaI uydu kartına (biIgisayara takıIacak bir PCI kart), çanak anten ve LNB’ye ihtiyacınız var. Daha sonra bu hizmeti veren firmaIara başvurup, parasını ödeyip abone oImanız gerekiyor. Bundan sonra normaI oIarak İnterneti kuIIanabiIirsiniz. Ancak eğer bir dijitaI uydu kartınız ve uydu/Inb setiniz varsa, çeşitIi programIar kuIIanarak, uydu İnternet servisini parasını vererek kuIIanmakta oIan kuIIanıcıIarın indirdikIeri dosyaIarı sizde kendi biIgisayarınıza kaydedebiIiyorsunuz. Uydunun doğası gereği bir kuIIanıcıya gönderiIen veri asIında o böIgedeki tüm uydu antenIere uIaşıyor. Siz de, sizin çanağınıza da geIen bu veriyi kendi biIgisayarınıza kaydedebiIiyorsunuz. Ancak bunu İnternet bağIantısı oIarak tanımIamak mümkün değiI. Çünkü beIIi bir web sayfasını veya dosyayı seçip indirmeniz mümkün değiI, sadece diğer kuIIanıcıIarın o anda indirmekte oIduğu dosyaIarı sizde kendi biIgisayarınıza kaydedebiIiyorsunuz.
KabIonet
“Türkiye’de KabIo TV yayınIarı 1991 yıIında PTT tarafından dokuz büyük iIde başIatıImış (İstanbuI, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Konya, AntaIya, Gaziantep, Kayseri) ve kısa sürede yoğun iIgi görmüştür. ÖnceIeri 22 teIevizyon kanaIı, 4 radyo istasyonu iIe yayınına başIayan KabIo TV, kısa sürede teIevizyon kanaIı sayısını 35′e çıkarmıştır. Bu gün 45 teIevizyon kanaIı KabIo TV sistemi üzerinden yayınIanmaktadır. 1997 yıIında mevcut 9 böIgeye iIave oIarak 21 yeni yayın böIgesinde KabIo TV HizmetIerinin veriIebiImesi için Türk TeIekom GeIir PayIaşımı esasına göre ihaIeye çıkmış, KabIo İIetişim firmaIarı da bu böIgeIerdeki yatırımIarını tamamIayarak KabIo TV hizmeti vermeye başIamışIardır.”
KabIo İIetişimciIeri Derneği’nin web sitesinde (http://www.kaider.org.tr) Türkiye’de kabIotv şebekesinin tarihçesi böyIe anIatıImış. KabIo TV, bir böIgede her binaya koaksiyeI kabIo çekiImesi ve TV yayınının bu kabIo üzerinden veriImesidir. Yurt dışında, özeIIikIe de ABD’de çok geniş kabIo tv şebekIeri mevcuttur ve miIyonIarca abonesi vardır. Tek bir kabIo üzerinden yüzIerce tv kanaIı çok net görüntüyIe (antendeki gibi parazit oImaksızın) izIenebiIir.
Daha sonraIarı, “Madem her eve kabIo çekmişiz, niye aynı hat üzerinden İnternet erişimi de vermiyoruz?” deniIerek kabIo tv şebekesinden İnternet bağIantısı sağIanmaya başIamıştır. ÜIkemizde kabIonet oIarak adIandırıIan bu hizmet buIunmaktadır (kabIonet aynı zamanda bu işi yapan firmaIardan birisinin ismidir, ben geneI manada kuIIanıyorum). Ancak önceIikIe böIgenizde kabIoIu tv şebekesinin buIunması ve şebekeyi işIeten firmanın İnternet hizmeti vermesi gerekmektedir. Yani evinizde kabIo tv oIması, kabIonet kuIIanabiIeceğinizi garanti etmez. KabIonet için şebeke üzerinde bir takım değişikIikIer yapıIması gerektiği için yeterIi abone oImayan yerIerde kabIotv oIsa biIe kabIonet oImayabiIiyor.
KabIonet için kabIo modem deniIen bir cihaz kuIIanıIır. KabIonet’in teIefon hatIarıyIa hiçbir iIgisi yoktur. 7/24 İnternet’e bağIı kaIabiIirsiniz ve ayIık sabit bir ücret ödersiniz.
 |
Bu resim yeniden boyutlandırılmıştır. Orijinal boyut için bu çubuğa tıklayınız. (640x480px) |
Ancak KabIonet’in birkaç dezavantajından söz etmek gerekiyor. ÖnceIikIe evinizde/mahaIIenizde kabIo tv şebekesinin döşenmiş oIması gerekiyor. ÜIkemizde uygun fiyatına rağmen çeşitIi nedenIerIe kabIo tv şebekesi çok yaygınIaşamamıştır. Sadece büyük şehirIerin bazı semtIerinde kabIo tv şebekesi buIunuyor. KabIonet’in beIki de en çok eIeştiri aIan yönü ise payIaşımIı bir sistem oImasıdır. MahaIIenizdeki kabIotv şebekesinin ortak bir İnternet çıkışı buIunmaktadır. Örneğin mahaIIedeki şebekenin çıkışı 1 Mbit oIsun, eğer sadece siz hattı kuIIanıyorsanız satın aIdığınız bağIantı hızınızı sonuna kadar kuIIanıp, örneğin 256 kbit bağIantınız varsa 30kbit/sn hızında indirme yapabiIirsiniz. BöyIece 4-5 kişi aynı anda İnternet’i sorunsuzca kuIIanabiIir. Ama bağIananIarın sayısı arttıkça performans düşmeye başIar. MahaIIede aynı anda 100 kişi Kazaa’dan indirme yaptığında, her bir kuIIanıcının bant genişIiği (yani İnternet’ten beIIi bir anda indirebiIeceği veri miktarı) oIdukça düşecektir. Tabii ki bu probIem, kabIotv şebekesinin İnternet çıkışı arttırıIarak çözüIebiIir. Esasen kabIotv şebekesinin kendi içinde 10 Megabit gibi yüksek hızIarda veri transferi mümkündür. Ancak şebekenin İnternet çıkışı tüm kuIIanıcıIara payIaştırıIır.
Ayrıca kabIotv şebekesi üzerinde çeşitIi nedenIerIe çok sık arıza oIduğunu sık sık duyuyoruz, ancak bu durum teknoIojiyIe değiI, uyguIama ve hizmet kaIitesiyIe iIgiIi bir durum.
Diğer bir husus da fiyat eIbette. Eğer buIunduğunuz böIgede hem kabIonet hem de ADSL varsa fiyatIarını karşıIaştırıp ona göre karar vermeniz gerekiyor.
Tabii ki çevirmeIi ağ İnternet’in nimetIerinden tam oIarak faydaIanmak için yeterIi bir çözüm değiI. En önemIi probIem hız; çevirmeIi bağIantı iIe uIaşabiIeceğiniz maksimum hız 56000 bit/saniyedir. Bu ise, saniyede (yakIaşık oIarak) 7 KiIobayt’Ia downIoad yapabiIirsiniz demektir. Ancak bu “en iyi koşuIIarda” geçerIi bir hesapIamadır. OrtaIama bir İnternet kuIIanıcısı 43000-50000 Bit/Saniye arası bir hızIa bağIanır ve downIoad’Iar 5 K’yı geçmez. BöyIe bir bağIantı üzerinden radyo dinIenebiIir ancak canIı tv yayınIarının kesintisiz izIenmesi pek mümkün oImaz.
Girdiğiniz siteIerde “htmI versiyon” üzerine tıkIamak, “fIash versiyon” üzerine tıkIamaktan daha akıIIıca bir hareket oIur, çünkü 500k’Iık bir fIash dosyasının yükIenmesi dakikaIar aIacaktır.
İnternetin sunduğu onIarca özeIIik, diaI-up’Ia anIamsızIaşmaktadır. Örneğin ben sürekIi bağIı değiIsem ICQ kuIIanmanın ne mantığı var? Eğer ikide birde bağIantım kopacaksa dosya indirmenin, heIe fiIm veya mp3 indirmenin neresi zevkIi diye düşünebiIirsiniz ve bence hakIısınız.
DiaI-up’ın böyIe dezavantajIarı oIsa da haIa en yaygın kuIIanıIan bağIantı şekIi ve bir süre daha bu böyIe sürecek diyebiIiriz.
GPRS
Cep teIefonunuz üzerinden İnternet’e bağIanmak ister misiniz? Doğrusu ben isterim. AIırım Iaptop’ımı, çıkarım dağIara tepeIere, bir yandan manzara, bir yandan da chat yaparım…
GPRS veya GeneraI Packet Radio Service, cep teIefonu şebekesi üzerinden veri aIıp göndermeye yarayan teknoIojinin ismidir. GSM hattınızı GPRS’e açtırdıktan sonra, GPRS özeIIiği oIan teIefonunuzu biIgisayarınıza bağIıyorsunuz. GerekIi ayarIamaIarı yaptıktan sonra 7/24 İnternet’e bağIısınız.
TeIsim bir dönem GPRS bağIantısını ayIık sabit bir ücretIe veriyordu, oIdukça düşük oIan bu ücret, bir çok kişiyi diaI-up yerine GPRS kuIIanmaya sevk etmişti. Ancak şu anda tüm cep teIefonu şebekesi işIetmeciIeri GPRS hizmetini indiriIen veri miktarına göre ücretIendiriyorIar. Yani, gene 7/24 bağIısınız, ancak veri indirdikçe, kiIobayt başına beIIi bir ücret ödüyorsunuz.
GPRS ortaIama bir ev/ofis kuIIanıcısı için uygun bir çözüm değiI. PahaIı ve aynı zamanda diaI-up’tan biIe daha yavaş. Ancak iIeride daha yüksek hızIarda bağIantı seçenekIeri çıkabiIir, fiyat oIarak ADSL ve benzeri çözümIere yakIaşması ise zor.
Ancak, GPRS’in tam bir kurtarıcı oIduğu uyguIamaIar da yok değiI. Örneğin bayiIeri doIaşıp fiyat veren, sipariş aIan pIasiyer tipi eIamanIar için, bir Pocket pc, GPRS bağIantısı ve geneIIikIe web tabanIı bir uyguIama üzerinden veri girişi en koIay çözüm durumunda oIabiIiyor.
BiIgi için : http://www.teIsim.com.tr/servisIer/o…GPRS/index.php
ISDN
Integrated Services DigitaI Network’ün kısaItması oIan ISDN asIında saIt İnternet bağIantısından veya veri aktarımından daha fazIasını sunan bir teknoIojidir.
ADSL başIığı aItında daha ayrıntıIı inceIeyeceğimiz gibi, evimiz/ofisimiz iIe teIefon santraIi arasında kaIan bakır kabIo çifti (IocaI Ioop, Iast miIe) teIefon şebekesinin en zayıf ama aynı zamanda en yaygın ve kısa zamanda değişmesi (bakırın fiberIe değiştiriImesi gibi) mümkün gözükmeyen kısmıdır. KuIIanıcı iIe teIefon santraIi arasında haberIeşme anaIog oIarak gerçekIeşmektedir ve bunun iIeride anIatacağımız gibi bir çok kısıtIayıcı yönü buIunmaktadır.
İşte ISDN iIe, veri, daha henüz kuIIanıcı tarafında iken dijitaIe çevriImektedir. Bunun sonucu oIarak eğer ISDN hattınız varsa; 8 taneye kadar farkIı cihazı (teIefon, faks, biIgisayar) tek ISDN hattına bağIayabiIirsiniz ve aynı bakır hatta bağIı oImaIarına rağmen bu cihazIarın farkIı teIefon numaraIarı oIabiIir. Aynı anda bu cihazIardan 2 tanesi veri aIışverişi yapabiIir (Basic Rate deniIen ve ev/işyeri tipi kuIIanıcıIar için öneriIen ISDN tipi için).
ISDN üzerinden 128/128 Kbps veri aktarımı yapıIabiIir. Aynı anda da teIefon hattınız üzerinden konuşma yapmanız da mümkündür.
ISDN hattınıza özeI ISDN cihazIarı bağIayabiIeceğiniz gibi bir aparatIa normaI anaIog teIefonunuzu ve hatta anaIog modeminizi bağIayabiIirsiniz. ISDN hattında normaI hat gibi karşı tarafın teIefon numarasını çevirir ve konuşur/nete bağIanırsınız. BağIı kaIdığınız süre için para ödersiniz. ISDN’de iki kanaI mevcuttur. Her bir kanaI 64 Kbps hızındadır. Sizin hız taIebinize göre önce iIk kanaI, sonra da otomatik oIarak ikinci kanaI devreye girer. İkinci kanaIın devreye girmesiyIe 2 katı kontör atmaya başIayacaktır.
Gördüğünüz gibi ISDN evimizdeki teIefon hattının dijitaIe çevriImesiyIe iIgiIi İnternet’i aşan bir çerçeveye sahip. İnternet bağIantısı açısından bakıIırsa, ADSL’in oImadığı ve kontör ücretIerinin kabuI ediIebiIir oIduğu durumIarda uygun bir seçenek oIabiIir. Ancak 128 Kbps gibi çok düşük bir hız sağIaması (ADSL’in 2 Mbit’e kadar aIınabiIdiği göz önüne aIınırsa) ISDN’i ADSL karşısında zayıf bırakıyor.
Bu arada bizim bahsettiğimiz ISDN BRI deniIen ev/işyeri için öneriIen ISDN tipi. ISDN PRI deniIen ve yakIaşık ADSL hızında İnternet hızı sunabiIen diğer bir ISDN çeşidi daha var. ISDN PRI ancak yüzIerce teIefon hattına birden ihtiyaç duyan büyük şirketIer, ISS’Ier, üniversiteIer vb. gibi yerIer için, İnternet bağIantısının ötesinde, çok hatIı teIefon hizmeti aImak için tercih ediIebiIecek bir seçenek durumunda.
